塗炭仔。
1915.9,no.366,pp.11-12
某國有兄弟兩人做朝內的文官。兄哥有生一个查某囝名叫寶善。到14歲,父母攏過往,就予in叔chhoā去照顧。小弟也有生兩個查某囝;一个名叫寶珠,一个名叫寶玉。寶珠這時12歲,寶玉13歲。In老父這時身體致病,就辭官回家養病。
In嬸真疼伊兩个查某囝,每日干焦顧梳妝。寶善每日料理煮食洗衣裳,也著揀塗炭,致到身軀常常有塗炭的 lâ-sâm,紲共伊叫做塗炭仔。總是遐爾著磨亦毋捌受氣,算是真好女德。對來in叔兜7年久,伊兩个小妹妝thāⁿ媠媠閒閒,伊攏毋捌傾分,家己逐日認職理家。
這時拄著太子欲娶某,召通國的在室女,著來予伊請。彼霎in兩个小妹坐車欲去赴太子的筵席。塗炭仔共in嬸稟伊也愛去;in嬸佮伊兩个小妹攏嫌伊講,「你這扮也敢thí開喙講欲去,真袂見笑leh!。」予in嬸佮兩個小妹責備,面紅紅就閣入去塗炭間,目屎ná落雨,總是毋敢哮出聲。
忽然有一張馬車坐一个真老的婦人人來,問寶善講,「哮啥事?我是你的祖媽知你的艱苦,taⁿ你也通去赴太子的筵席。」就將柺仔loa̍h寶善的身軀,即時變做穿真媠的絲綢;也用柺仔拍兩塊石,即時變做一雙玉鞋,就吩咐伊講,「你去著毋通過12點轉來。」寶善拜謝祖媽坐車就去。總是彼時人攏已經teh啉食lah!
太子看見寶善喜出望外,本身the̍h好物予伊食,食半熟了,看見teh欲12點,寶善就起身出去;真久攏無閣來。太子真憂悶,四界攏揣無,也毋知伊的姓名住址,後來看見桌腳一雙玉鞋,就將玉鞋差欽差去逐所在予在室女的查某囡仔穿,若穿拄好彼个就是太子妃。欽差領旨即時去。
彼霎寶善轉來到厝猶未12點,衣裳猶原變做佮舊時同,in嬸攏毋知伊去赴太子的筵席。伊兩個小妹到4點正轉來,就共in娘講,「今仔日看見一个真媠,比仙女贏過真濟。」寶善佇塗炭間àⁿ頭出來看講,「你這个ná鬼,也teh袂見笑。」紲無意無意閣勼入塗炭間。
隔日欽差來到in兜,叫若有在室女攏著來試穿玉鞋,穿若拄好,就是做太子妃。寶珠,寶玉看著玉鞋較細,就佇內面斬一塊跤掌,緊緊將布紮好,就欲來穿。欽差看見講,「毋通拍lâ-sâm玉鞋,因為你的跤毋是自然的猶欲流血leh。」寶善佇內面也欲出來穿。In嬸佮寶珠,寶玉攏罵伊,「你袂見笑也敢出去穿。」欽差聽見講,「毋通分別媠bái,干焦取穿會合跤,著來穿。出來一下穿拄拄合跤。欽差連鞭拜伊做小主母。
頂面所記雖然是小說,iáu-kú有通做咱的教示;因為耶穌捌講,「愛欲做大,著做人的差用;又閣自高--的會降落做細。」
(翻譯)。
————————————————————————————————
Thô͘-thoàⁿ-á.
1915. 9, no. 366, pp. 11-12
Bó͘ kok ū hiaⁿ-tī nn̄g lâng chò tiâu-lāi ê bûn-koaⁿ. Hiaⁿ-ko ū seⁿ chi̍t-ê cha-bó͘-kiáⁿ miâ kiò Pó-siān. Kàu 14 hoè, Pē-bó lóng koè-óng, chiū hō͘ in chek chhoā khì chiàu-kò͘. Sió-tī iā ū seⁿ nn̄g-ê cha-bó͘-kiáⁿ; chi̍t-ê miâ kiò Pó-chu, chi̍t-ê miâ kiò Pó-ge̍k. Pó-chu chit sî 12 hoè, Pó-ge̍k 13 hoè. In lāu-pē chit-sî sin-thé tì-pēⁿ, chiū sî koaⁿ hoê-ke ióng-pēⁿ.
In chím chin thiàⁿ i nn̄g ê cha-bó͘-kiáⁿ, muí ji̍t kan-ta kò͘ se-chng. Pó-siān muí-ji̍t liāu-lí chú-chia̍h sé i-chiûⁿ, iā tio̍h kéng thô͘-thoàⁿ, tì-kàu seng-khu siông-siông ū thô͘-thoàⁿ ê lâ-sâm, soà kā i kiò-chò Thô͘-thoàⁿ-á. Chóng-sī hiah-ni̍h tio̍h-boâ ia̍h m̄-bat siū-khì, sǹg sī chin hó lú-tek. Tuì lâi in chek tau 7 nî kú, i nn̄g ê sió-moē chng-thâⁿ suí-suí êng-êng, i lóng m̄ bat kheng-hun, ka-tī ta̍k ji̍t jīn-chit lí-ke.
Chit-sî tú-tio̍h Thài-chú beh chhoā-bó͘, tiàu thong-kok ê chāi-sek-lú, tio̍h lâi hō͘ i chhiáⁿ. Hit-tia̍p in nn̄g ê sió-moē chē chhia beh khì hù Thài-chú ê iân-sia̍h. Thô͘-thoàⁿ-á kā in chím pín i iā ài khì; in chím kap i nn̄g ê sió-moē lóng hiâm i kóng, "Lí chit pān iā káⁿ thí khui-chhuì kóng beh khì, chin bē kiàn-siàu leh!." Hō͘ in chím kap nn̄g-ê sió-moē chek-pī, bīn âng-âng chiū koh ji̍p-khì thô͘-thoàⁿ-keng, ba̍k-sái ná lo̍h-hō͘, chóng-sī m̄-káⁿ háu chhut siaⁿ.
Hut-jiân ū chi̍t tiuⁿ bé-chhia chē chi̍t-ê chin lāu ê hū-jîn-lâng lâi, mn̄g Pó-siān kóng, "Háu siáⁿ-sū? Goá sī lí ê chó͘-má chai lí ê kan-khó͘, taⁿ lí iā thang khì hù Thài-chú ê iân-sia̍h." Chiū chiong koáiⁿ-á loa̍h Pó-siān ê seng-khu, chek-sî pìⁿ-chò chhēng chin suí ê si-tiû; iā ēng koáiⁿ-á phah nn̄g tè chio̍h, chek-sî pìⁿ-chò chi̍t siang ge̍k-ê, chiū hoan-hù i kóng, "Lí khì tio̍h m̄-thang koé 12 tiám tńg-lâi." Pó-siān pài-siā chó͘-má chē chhia chiū khì. Chóng-sī hit-sî lâng lóng í-keng teh lim-chia̍h lah!
Thài-chú khoàⁿ-kìⁿ Pó-siān hí chhut bōng-goā, pún-sin the̍h hó mi̍h hō͘ i chia̍h, chia̍h poàⁿ-se̍k liáu, khoàⁿ-kìⁿ teh-beh 12 tiám, Pó-siān chiū khí-sin chhut-khì; chin kú lóng bô koh lâi. Thài-chú chin iu-būn, sì-kè lóng chhoē bô, iā m̄-chai i ê sèⁿ-miâ chū-chí, āu-lâi khoàⁿ-kìⁿ toh-kha chi̍t-siang ge̍k-ê, chiū chiong ge̍k-ê chhe Khim-chhe khì ta̍k só͘-chāi hō͘ chāi-sek-lú ê cha-bó͘-gín-ná chhēng, nā chhēng tú-hó hit-ê chiū-sī Thài-chú-hui. Khim-chhe niá-chí chek-sî khì.
Hit-tia̍p Pó-siān tńg-lâi kàu chhù iáu-boē 12 tiám, i-chiûⁿ iû-goân pìⁿ-chò kap kū-sî tâng, in chím lóng m̄-chai i khì hù Thài-chú ê iân-sia̍h. I nn̄g-ê sió-moē kàu 4 tiám chiàⁿ tńg-lâi, chiū kā in niâ kóng, "Kin-á-ji̍t khoàⁿ-kìⁿ chi̍t-ê chin-suí, pí sian-lú iâⁿ-koè chin chē." Pó-siān tī thô͘-thoàⁿ-keng àⁿ-thâu chhut lâi khoàⁿ kóng, "Lí chit-ê ná kuí, iā teh bē kiàn-siàu." Soà bô-ì bô-ì koh kiu-ji̍p thô͘-thoàⁿ-keng.
Keh ji̍t Khim-chhe lâi kàu in tau, kiò nā ū chāi-sek-lú lóng tio̍h lâi chhì chhēng ge̍h-ê, chhēng nā tú-hó, chiū-sī chò Thài-chú-hui. Pó-chu, Pó-ge̍k khoàⁿ tio̍h gek5-ê khah sè, chiū tī lāi-bīn chām chi̍t-tè kha-chiúⁿ, kín-kín chiong pò͘ chat hó, chiū beh lâi chhēng. Khim-chhe khoàⁿ-kìⁿ kóng, "M̄-thang phah lâ-sâm ge̍h-ê, in-uī lí ê kha m̄-sī chū-jiân-ê iáu beh lâu-hoeh leh." Pó-siān tī lāi-bīn iā beh chhut lâi chhēng. In chím kap Pó-chú, Pó-ge̍k lóng mē i, "Lí bē kiàn-siàu iā káⁿ chhut khì chhēng." Khim-chhe thiaⁿ-kìⁿ kóng, "M̄-thang hun-piat suí bái, kan-ta chhú chhēng ē ha̍h kha, tio̍h lâi chhēng. Chhut lâi chi̍t-ē chhēng tú-tú ha̍p kha. Khim-chhe liâm-piⁿ pài-i chò Sió-chú-bó.
Téng-bīn só͘ kì sui-jiân sī siáu-soat, iáu-kú ū thang chò lán ê kà-sī; in-uī Iâ-so͘ bat kóng, "ài beh chò toā, tio̍h chò lâng ê chhe-ēng; iū koh chū-ko--ê ē kàng-lo̍h chò sè."
(Hoan-e̍k).